Kronik Böbrek Yetmezliği-Diyaliz-Böbrek Nakli
Kronik böbrek yetmezliği, böbrek fonksiyonlarının vücudun dengesini koruyamayacak düzeye gerilemesi ve geri dönüşümsüz olarak bozulmasıdır. Çocukluk yaş grubunda (0-19 Yaş) görülme sıklığı milyonda 10-12 arasındadır.

Kronik Böbrek Yetmezliği Neden Olur?
Ülkemizde glomerulonefritler ve tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu, vezikoüreteral reflü (idrarın geri kaçışı) ilk sıralarda yer almaktadır. Diğer nedenler kalıtsal-metabolik böbrek hastalıkları (anne-baba akrabalığı olanlarda sıklığı artmaktadır), böbreğin doğuştan itibaren yeterince gelişmemesi veya çok küçük olması, böbrek taşı, böbreğin kistik bir yapıya sahip olması ya da böbreğin damar yapısındaki bozukluklarla ilişkilidir.

Kronik Böbrek Yetmezliği Nasıl Anlaşılır?
Bir çocukta büyüme gelişmenin geri kalması, iştahsızlık, halsizlik, aşırı yorgunluk, cilt renginde koyulaşma, ciltte kuruluk ve kaşıntı, kemiklerde ağrı-eğilmeler olması, kansızlık, tansiyon yüksekliği, kalp yetmezliği, idrar miktarının azalması kronik böbrek yetmezliğinin işareti olabilmektedir. Böbreğin yapısal bozuklukları ultrasonografi ile, diğer nedenler ise hastalığın durumuna göre genetik analiz, kan ve idrar tetkikleri, gerekirse böbrek biyopsisi ile anlaşılmaktadır.

Tedavide ne kullanılmaktadır?
Böbrek yetmezliği birçok sistemin fonksiyonunu da bozmaktadır. Öncelikle sıvı-elektrolit ve asid-baz dengesi bozulmakta, takiben kan yapımı ve kemikleşme etkilenmektedir. Bu çocuklarda beslenme, büyümeyi sağlayacak ama böbreği yormayacak şekilde protein içeren ve yaşına uygun kaloriyi sağlayacak besinlerle olmalıdır. Potasyum ve fosfor böbrekten atıldığı için bunu içeren gıdalar önemli oranda kısıtlanmaktadır. Kansızlık için demir içeren ilaçlar ve kan yapıcı hormon (eritopoetin), yeterli kemik gelişimi için D vitamini ve uygun dozlarda kalsiyum verilmektedir. Tedavi sırasında kalsiyum –fosfor dengesi yakından takip edilmelidir. Asid-baz dengesini sağlamak için baz içerikli ilaçlar/solüsyonlar kullanılmaktadır. Aldığı sıvı miktarı çıkardığı idrar miktarına göre ayarlanmalıdır. Fazla sıvı tüketiminden kaçınılmalıdır. Tansiyon yüksekliği önemli bir sorun olup mutlaka uygun ilaçlarla tedavi edilmelidir.
*İlaçların önemli bir kısmı böbreklerden atıldığı için verilecek her ilacın dozu böbrek fonksiyonuna göre ayarlanmalıdır.

Diyaliz ne zaman gereklidir?
Böbrek fonksiyonu en alt düzeye kadar azalmışsa (Glomerüler Filtrasyon Hızı 15’in altında) diyaliz desteği gerekmektedir. Diyaliz karın diyalizi (periton diyalizi) ya da hemodiyaliz şeklinde yapılabilmektedir.

Diyalize girmeden böbrek nakli yapılabilir mi?
Aslında en ideal seçeneklerden biri budur. Böbrek yetmezliği tanısı konduktan sonra nakil şansı mutlaka araştırılmalıdır. Bunun için hasta ve vericinin kan grubu dahil, doku uyumu ile ilgili bir seri testler yapılacaktır.

Prof.Dr. Ayşe BALAT
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
Çocuk Nefrolojisi ve Romatolojisi Uzmanı